Deprem bölgesinde hurda demir tartışması

Türkiye 14 Mayıs seçimlerine giderken sarsıntı arka plana düştü. Ancak deprem bölgesindeki sorunlar halen devam etmektedir. Enkaz çalışmalarının durma noktasına geldiği ve hasarlı binaların yıkımı sırasında ortaya çıkan hurda demirin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından enkaz kaldırılması karşılığında özel şirketlere verildiği iddiaları bunlardan bazılarıdır.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 3 Nisan tarihli raporuna göre Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremler sonucunda 99 bin 607 bina yıkıldı. Yıkılan, acil yıkılacak, ağır ve orta hasarlı binaların toplam sayısı 313 bin 156 olarak belirlendi. Bu binalardaki konut sayısı ise 712 bin 81 oldu. Depremden en ağır şekilde etkilenen illerden biri olan Hatay’da 13. bin 392 bina yıkıldı. Yani depremle birlikte 40.343 bağımsız bölüm yıkıldı. Yıkılan, acilen yıkılması gereken, ağır ve orta hasarlı binaların toplam sayısı 99 bin 475, bağımsız bölüm sayısı ise 333 bin 825 olarak kaydedildi.

Depremin üzerinden üç aydan fazla zaman geçmesine rağmen başta Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Malatya olmak üzere ağır hasarlı binaların yıkımı tamamlanamadı. DW Türkçe’nin geçtiğimiz hafta izlenimlerini uyandırdığı Hatay’ın Antakya, Defne ve Samandağ ilçelerindeki yıkık dökük binaların kaldırılma süreci tamamlandı. Ancak ağır ve orta hasarlı binaların yıkımı aşamasında çalışmalar durdu. Bölgedeki iş makinelerinin tamamına yakını kapatılarak alandan çekilirken, çok az sayıda ekip çalışıyor.

Deprem bölgesinde 99.000’den fazla bina çöktüFotoğraf: Marie Tihon/Hans Lucas Agency

Bu durum beraberinde bir takım soru işaretlerini de getirdi. DW Türkçe’nin bölgede görüştüğü yerel kaynaklar, yıkım ihalesinde değişiklik yapılacağından bahsetti. Ancak kaynaklar, bu ihalenin detaylarını kimsenin bilmediğini ortaya koydu. İddiaya göre bakanlık, enkazdan çıkarılan hurda demir karşılığında enkaz kaldırma ihalesini özel şirketlere verdi. Ancak DW Türk, Hatay’daki yıkımların neden durdurulduğu ve yeni ihalenin detaylarının ne olduğu sorularına Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinden yanıt alamadı.

Deprem bölgesindeki enkazdan çıkarılan hurda demir, bölgedeki demir çelik fabrikalarına götürülüyor.

IMO: Yetkililer bize cevap vermiyor

DW Türkçe’ye konuşan İnşaat Mühendisleri Odası Hatay Şube Başkanı İnal Büyükaşık, ihaleyle ilgili kentte birçok söylenti olduğuna dikkat çekti. “Ödenek yok, akaryakıt sorunu, seçimler” gibi gerekçelerle yıkımların durdurulduğu iddialarının tartışıldığını belirten Büyükaşık, “Yetkililere sorduğumuzda cevap vermiyorlar” dedi. Enkaz kaldırma konusunda çok sıkıntı yaşandığını ifade eden Büyükaşık, insanların eşyalarını enkazdan alamadıklarını kaydederek, “Çünkü onlar ihale edilirken hepsi ihale edildi. Enkazdan ne kaldıysa ihaleye çıkıldı. şirketler bunu hak ediyor.”

Büyükaşık, enkazın kaldırılma şeklinin de yanlış olduğunu vurguladı. Normalde yıkılan binaların enkazının yerinde tasnif edilmesi, içindeki ekipmanların dönüştürülmesi ve taşınırken üzerinin branda ile kapatılması gerektiğini belirten Büyükaşık, “Burada böyle bir prosedür yok. Kargadaki enkazın kaldırılması şu anda tulum yapılıyor.Tamamen kontrolsüz.Hiçbir hijyen kuralına ve teknik şartnameye uyulmadan enkaz kaldırılıyor.” söz konusu. Enkaz kaldırılırken asbest tehlikesi nedeniyle tozun alınmaması gerektiğini hatırlatan Büyükaşık, bunlara aldırış edilmeden ‘bir an önce bitsin’ mantığıyla yaklaşıldıklarını söyledi.

İnşaat Mühendisleri Hatay Şube Başkanı yıkımda hızlı hareket edilmesinin yol açtığı diğer sorunların ise trafikte can güvenliğinin tehlikeye girmesi olduğunu söyledi.

İnal Büyükaşık da normalde enkazda bulunan demirin mülk sahibine ait olduğunu belirterek, Bakanlığın bunu kiraya çevirdiğini savundu.

Depremzedelerin konutları ne olacak?

Depremzedeler için yapılacak konutlarla ilgili birçok soru işareti cevap bekliyor. Kent merkezinde yaşayan depremzedelere kent dışından konut verilmesi durumunda eski yerindeki haklarını kaybedip kaybetmeyecekleri sorusu ise merak konusu oldu.

İnal Büyükaşık, “Bakanlık açıklamasına göre 15 eviniz olsa da tek hakkınız var. Evi size ödünç alarak satıyor. Ancak eski parseldeki yeriniz duruyor. Ancak yok” Şu anda bununla ilgili girişim. Kamuoyunu aydınlatacak sağlıklı açıklamalar yok” dedi.

IMO Hatay Şube Başkanı Büyükaşık, hasar tespit çalışmalarının zamanında yapılması nedeniyle hatalı sonuçlar alındığını kaydetti. İnsanların bu konudan mağdur olduğunu ifade eden Büyükaşık, “Onun dışında şu an gerçekten bir muamma içindeyiz. Herkes mal sıkıntısını merak ediyor. Benim evim ne olacak diyorlar? İmar planı yok. Tek yetkili Çevre Bakanlığı ama onlardan da bir açıklama yok.”

Hatay Barosu hata duyurusunda bulundu

Hatay Baro Başkanlığı da deprem sonrası kentte yaşananlarla ilgili çok sayıda suç duyurusunda bulundu. DW Türkçe’ye konuşan Hatay Barosu Başkanı Hüseyin Cihat Açıkalın, molozların yerleşim yerlerine, dere veya deniz kıyılarına, su havzalarına yakın alanlara döküldüğünü belirterek, “Çıkan asbest hava ve su yollarıyla insanlara zarar verebilir. depremden beter bir felakete yol açabilir.”

Depremin ardından enkaz kaldırma ihalelerine başta muhtarlıklar olmak üzere çok sayıda itiraz geldiğini kaydeden Açıkalın, “İhaleyi kazanan firmalar enkaz kaldırılıp cenazeler alınmadan önce söküm işine başlamak istedi.” Baro olarak hiçbir delil olmaksızın yıkıma itiraz ettiklerini anlatan Açıkalın, “Numune alınmadan açılacak dava yerinde sayılmaz” dedi.

Açıkalın, ağır hasarlı binaların enkaz kaldırılması ve yıkımı sırasında çıkarılan demir parasının hak sahibinin konut yapılırken borcundan mahsup edilmesini isteyerek, devlete ödenen paranın hak sahiplerine ödenmesini önerdi. Hatay’da riskli ilan edilen yerlerle ilgili zemin etüdü yapmadan dava açtıklarını kaydeden Açıkalın, “Bu aceleye getirilecek bir durum değil. Bunun için yasal alt yapı hazırlanmalıydı. Koordinasyon eksikliği ve bilgi eksikliği iki etken. ana sorunlar”.

Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin de yıkımların durdurulma sebebinin yeni ihale olduğunu kaydetti. Sözle ilgili çalışmaların hızla başlayacağını belirten Çinçin, enkaz kaldırılmasıyla ilgili çok sayıda dava açılacağını kaydetti.

“Enkazdan çıkan demirlere el konuldu”

Enkazdan çıkarılan demirlere el konulmasını eleştiren Çinçin, özellikle iş yerlerinden şikayet aldıklarını söyledi. “Hadi apartmandan alınan demirin bir mantığı var. 15-20 ortağı var. Ama bireysel işyerlerinden de alınıyor” diyen Çinçin, alınan demirle ilgili herhangi bir belgenin verilmediğini söyledi.

Çinçin, “Evet orada insanların demir parasına ihtiyacı var. Kendi mallarında da demire ihtiyaçları var. İş yerlerinden çok şikayet aldım. Hatta AFAD’ın iş yerlerinden hurda demir topladığını da biliyorum. Burada toplanan demirden elde edilen demir nerede olacak? git harca mı?Yeni ihale de hurda.Demir karşılığı verildi.Ancak bu vatandaşın hakkı normal.Sıradan bir günde binanızı yıkarsanız o demir sizindir.Buradaki belirsizliklerin giderilmesi gerekiyor, dedi.

Mani olmadan DW Türkçe’ye nasıl ulaşabilirim?

ofajans.xyz